Architectenweb organiseerde in 2022 in samenwerking met Pakhuis de Zwijger een symposium over de stormachtige ontwikkelingen rond modulaire woningbouw in hout. Welke initiatieven zijn er zoal? En welke mogelijkheden biedt het ontwerpen en bouwen met af fabriek al complete units (3D) of gelaagde elementen (2D)? Een samenvatting in acht lessen.
1. Nieuwe partijen bundelen kennis en kunde
Industrieel en gestapeld ontwerpen en bouwen in hout vraagt specifieke kennis en kunde. Verschillende nieuwe partijen in de bouwketen stellen deze kennis als samenwerkingspartner in het ontwerpproces ter beschikking aan architecten en hun opdrachtgevers.
2. Bouwen in hout – industrieel bouwen – digitale workflow
Bouwen in hout betekent bijna automatisch prefabricage. De stap naar industrieel bouwen is dan niet ver weg meer. En de machines die het hout zagen of frezen stuur je dan natuurlijk het liefst aan vanuit de digitale ontwerptekeningen.
3. In de assemblagehal komt alles samen
In een traditioneel bouwproces komen alle onderdelen, waaruit een gebouw wordt opgebouwd, samen op de bouwplaats. Bij industrieel bouwen verplaatst het belangrijkste deel van die integratie van onderdelen naar de assemblagehal – dat wordt de spil in het bouwproces.
4. Werk mét de maat van de complete units (3D)
Bij het bouwen met complete units (3D) werkt het ‘t efficiëntst als die units af fabriek al zoveel mogelijk voorzien zijn van natte cellen en meterkasten, maar ook van wanden en deuren. In het ontwerp van de woningen is het daarmee de uitdaging om zo slim mogelijk om te gaan met de afmetingen van de units. Binnen dergelijke randvoorwaarden zijn allerlei woningplattegronden mogelijk.
5. Het geheim zit ‘m in opbouw van de vloer
Bij de stapeling van appartementen moet de geluidsoverdracht via de verdiepingsvloeren beperkt zijn. Bij gestapelde bouw in beton is er veel ervaring over hoe dat op te lossen. Daarbij helpt het gewicht van het beton mee. Bij bouwen met hout, en zeker bij modulair bouwen met hout, is dat een ander verhaal. Dat vraagt om een uitgekiende detaillering en opbouw van de vloeren.
6. Een structuur van balken en kolommen of toch dragende wanden?
Wat betreft de opbouw van de complete units (3D) bestaan er twee scholen. De eerste zweert bij een structuur van balken en kolommen. De ander zweert juist bij de dragende wanden, om de eenvoud van de constructie die dat oplevert en de ruimtes daarin. Barli ziet juist de voordelen van dragende wanden, waar RAU en SeARCH bij hun ontwerp voor gebouw Juf Nienke op IJburg mee samenwerken.
7. Gelaagde elementen (2D) zijn ook interessant
Op het symposium hield architect Jan Nauta van Studio Nauta een pleidooi voor woongebouwen die opgebouwd zijn uit vlakke elementen. Dus niet bouwen met complete units (3D) die op en aan elkaar geplaatst worden, maar bouwen met wanden, vloeren, gevels en daken. Een dergelijke bouwmethode biedt volgens hem veel meer ontwerpvrijheid en levert ook ruimtelijker woningen op.
8. Combinaties van 3D en 2D
Vooral op binnenstedelijke locaties hebben woongebouwen vaak een plint van één of twee lagen met voorzieningen voor de bewoners en/of voor de buurt. Deze plint vraagt om een open en flexibele plattegrond, dus om heel wat anders dan de woningen erboven. Vanwege dat grote verschil wordt voor de plint nog regelmatig een heel eigen structuur ontworpen, soms zelfs in heel andere materialen zoals beton of staal.
Conclusie van het seminar: uiteindelijk is modulaire woningbouw in hout een middel om veel duurzamer en slimmer te bouwen.
Lees hier het volledige artikel op architectenweb.nl
